QUẢN LÝ KHU BẢO TỒN YUS
Tạo Khu bảo tồn YUS
Chương trình Bảo tồn Chuột túi cây (TKCP) bắt đầu vào năm 1996 như một nghiên cứu bảo tồn để xác định tình trạng của loài chuột túi cây Matschie đang bị đe dọa. Là một trong những nỗ lực bảo tồn lâu dài và thành công nhất của Papua New Guinea, TKCP hợp tác với các cộng đồng địa phương để thành lập và quản lý Khu bảo tồn YUS (YUS CA), được đặt tên theo các con sông Yopno, Uruwa và Som, ở Tỉnh Morobe. Là Khu bảo tồn IUCN loại VI, YUS CA là khu bảo tồn đầu tiên và duy nhất thuộc loại này tại PNG – cung cấp sự bảo vệ ở quy mô cảnh quan, hoàn toàn thuộc sở hữu của người dân địa phương và được Chính phủ PNG hỗ trợ bảo vệ lâu dài. Chuột túi cây Matschie (Dendrolagus matschiei) vẫn là loài chủ lực cho toàn bộ chương trình bảo tồn, trong khi TKCP đã mở rộng để hỗ trợ nhu cầu của động vật hoang dã, môi trường sống và cộng đồng trên khắp YUS. Cảnh quan YUS, bao gồm đất được cam kết bảo tồn cũng như các vùng đệm sử dụng hỗn hợp, trải rộng trên 158.000 ha (390.000 mẫu Anh) trải dài từ các rạn san hô ven biển đến các đỉnh núi cao 4.000 mét. Gần 70% cảnh quan YUS được bao phủ bởi một vùng rừng mưa nhiệt đới rộng lớn, nguyên vẹn và là nơi sinh sống của hệ động thực vật phong phú.
Chiến lược dựa vào cộng đồng của TKCP giúp mang lại lợi ích và cải thiện mức sống cho hơn 12.000 người dân tại 50 ngôi làng trên khắp YUS. Các chủ đất bản địa và thành viên cộng đồng tham gia vào công việc của TKCP, bao gồm nghiên cứu khoa học, lập bản đồ đất đai, giáo dục, y tế, sinh kế bền vững và các hoạt động tiếp cận bảo tồn. Theo hệ thống sở hữu đất đai độc đáo của PNG, hơn 90% tổng diện tích đất đai trên cả nước thuộc sở hữu và quản lý của các chủ đất theo phong tục. Do đó, tính bền vững của YUS CA phụ thuộc vào cam kết của các chủ đất địa phương. TKCP thực sự hướng đến việc trao quyền cho những người quản lý môi trường địa phương.
“Khái niệm bảo tồn không phải là điều mới mẻ với chúng tôi. Theo truyền thống, các trưởng làng và bô lão được giao phó nhiệm vụ quản lý đất đai; đó là một đặc ân và vinh dự lớn lao. Một số vùng đất bên ngoài làng của chúng tôi được tuyên bố là cấm, hay còn gọi là ‘tambu’ – những khu vực này được cho là do những thế lực vô hình hùng mạnh cai quản. Kẻ xâm phạm và gia đình họ sẽ bị nguyền rủa với vận rủi hoặc cái chết. Những khu vực tambu này sau đó sẽ đóng vai trò như những khu bảo tồn, tái sinh và phục hồi toàn bộ khu rừng.”
Daniel Solomon Okena, trích từ ‘Cuộc đời của một kiểm lâm viên khu bảo tồn YUS’
Kiểm lâm khu bảo tồn YUS
Kiểm lâm là chủ đất địa phương
Để quản lý Khu Bảo tồn YUS, TKCP hợp tác chặt chẽ với cộng đồng YUS và chính quyền địa phương, tỉnh và quốc gia PNG thông qua Ủy ban Quản lý Khu Bảo tồn YUS (CAMC). CAMC chịu trách nhiệm lập kế hoạch chiến lược dài hạn và cung cấp cho các chủ sở hữu đất YUS định hướng chiến lược, hỗ trợ tổ chức và chính sách để sử dụng tài nguyên bền vững.
Một “lần đầu tiên” nữa tại Papua New Guinea, đội kiểm lâm Khu bảo tồn YUS chịu trách nhiệm tuần tra và giám sát động vật hoang dã bên trong và bên ngoài Khu bảo tồn YUS. Đội kiểm lâm là những chủ đất địa phương, được cộng đồng của họ đề cử để thực hiện tuần tra và đánh giá hiệu quả của các nỗ lực bảo tồn tại YUS.
Các kiểm lâm viên dành bảy ngày mỗi tháng để tuần tra các khu vực địa hình hiểm trở của Khu Bảo tồn YUS nhằm ghi nhận sự hiện diện hoặc vắng mặt của một số loài động vật ưu tiên được cộng đồng xác định đang bị đe dọa, đồng thời kiểm tra các hành vi vi phạm tiềm ẩn đối với các quy chế đã được thỏa thuận chung của Khu Bảo tồn YUS. Các kiểm lâm viên chia sẻ những phát hiện và quan sát của mình với cộng đồng để cung cấp thông tin cho các hoạt động sử dụng tài nguyên và bảo tồn tại địa phương, đồng thời báo cáo lên TKCP để định hướng cho việc quản lý chiến lược Khu Bảo tồn YUS. Các hành vi vi phạm tiềm ẩn sẽ được báo cáo cho chủ đất để giải quyết thông qua hệ thống tòa án làng. TKCP tiếp tục tăng cường năng lực của các kiểm lâm viên YUS trong việc thực hiện giám sát sinh thái và có kế hoạch kết hợp việc sử dụng Kiến thức Sinh thái Truyền thống vào các cuộc tuần tra giám sát.
NHẬN THỨC VỀ LẬP BẢN ĐỒ & BẢO TỒN
Lập bản đồ Khu bảo tồn YUS
Để xây dựng sự hiểu biết chung về ranh giới và quy định của Khu Bảo tồn YUS, TKCP tiếp tục khảo sát và lập bản đồ đất đai do các chủ đất địa phương cam kết. Các biển báo được lắp đặt dọc theo các tuyến đường đi bộ chính và các điểm tiếp cận để nâng cao nhận thức cộng đồng và giảm thiểu các hoạt động bất hợp pháp trong khu bảo tồn. Ngoài việc lập bản đồ Khu Bảo tồn YUS, đội ngũ TKCP còn đang lập bản đồ ranh giới đất đai của các làng trên khắp YUS để ngăn ngừa các bất đồng và tranh chấp trong tương lai. Trong suốt mười năm, Đội Lập bản đồ của TKCP đã lập bản đồ hơn 112.000 mẫu Anh (45.000 ha) diện tích đất đai gồ ghề của YUS.
Để biết thêm thông tin về công việc quản lý Khu bảo tồn YUS của chúng tôi, hãy tham khảo Kế hoạch cảnh quan YUS hoặc Báo cáo thường niên của chúng tôi.